ایمنا نوشت،وارد جاده نازلو که می‌شوی و اندکی بعد از گذر از مقابل دانشگاه ارومیه و روستای نازلو در ۱۲ کیلومتری شهر به جاده ارتباطی سایت دفن زباله نازلو می‌رسی، سایتی پر سروصدا و پر رفت‌وآمد، هم از نظر ماشین‌آلات و پرسنل مدیریت پسماند و هم از لحاظ مقامات و مدیران، مقاماتی که سالیان طولانی است، می‌آیند و می‌روند، بدون اینکه کوچک‌ترین کاری انجام شود.

وارد جاده دسترسی که می‌شوی از حدود سه تا چهار کیلومتری به تدریج بوی نامطبوع و آزاردهنده در مسیر خودنمایی می‌کند، مسیری که روستاها و باغات قرار دارد و تبدیل به موضوع شکایات بی‌سرانجام و متعدد روستاییان شده است.

با هر ۱۰۰ متری که جلوتر می‌روی، بو بیشتر و نشانه‌های سایت دفن زباله اعم از کیسه‌های پلاستیکی و سگ‌های ولگرد افزایش پیدا می‌کند و با رسیدن به خود سایت و وارد شدن در محوطه آن، بوی تعفن، حیوانات ولگرد و حشرات موذی همراه همیشگی تا خروج از سایت خواهد بود.

سایت دفن زباله نازلو امروزه در مساحتی نزدیک به ۲۹۰ هکتار قرار دارد و مدیریت زباله در آن کماکان به شیوه سنتی دفن انجام می‌شود، سایتی که قرار بود برای ساکنان روستا درآمدزا باشد، هم‌اکنون موجب از دست دادن سرمایه از طریق کاهش ارزش باغات و زمین‌های روستاییان شده است.

نفوذ شیرابه پسماندهای دفن شده به آب‌های زیرزمینی و کانال‌های آبیاری کشاورزی، بوی بسیار نامطبوع و ناخوشایند در همه ایام سال به ویژه تابستان‌ها، حضور سگ‌های ولگرد و زادوولد گسترده و گسیل‌شدن به سمت روستاها، انتشار گسترده کیسه‌های کثیف پلاستیکی توسط باد به اراضی کشاورزی روستاهای اطراف و محل زیست بودن برای انواع حیوانات موذی و بیماری‌زا از جمله مشکلاتی است که ساکنان منطقه اطراف سایت نازلو همواره بر آن تاکید داشته‌اند و شکایات خود را به مقامات محلی، استانی و حتی ملی برده‌اند.

سایتی که در سال ۱۳۶۹ و در اراضی دفنی به متراژ ۱۰۰ هکتار راه‌اندازی شد، امروز به یکی از بزرگترین معضلات زیست‌محیطی آذربایجان‌غربی تبدیل شده و از همین رو است که رئیس جدید سازمان حفاظت محیط زیست کشور در نخستین سفر استانی خود به مقصد آذربایجان‌غربی، در محل این سایت نیز حضور پیدا خواهد کرد تا از نزدیک با مشکلات موجود آشنا شود.

تخصیص پیدا نکردن اعتبارات مصوب ملی و مشکلات اقتصادی شهرداری ارومیه در سال‌های گذشته، موجب شده است که از اهداف و برنامه‌های پیش‌بینی شده در خصوص ساماندهی سایت چشم‌پوشی شود، موضوعی که خود موجب عمیق‌تر شدن بحران زیست‌محیطی و موجب تحمیل هزینه‌های مضاعف بعدی می‌شود.

امروزه سایت دفن زباله نازلو بین اراضی روستاهای نازلو، حصار بهرام‌خان، قلعه سردار، تازه‌کند، لک، حصار خرابه، عسگرآباد کوه، پر، کوسی، کوسه‌احمد و سنجی قرار دارد و زندگی عادی نزدیک به ۱۰ هزار نفر از اهالی این روستاها را مختل کرده است‌، روستاهایی که بین دو تا پنج کیلومتر از سایت نازلو فاصله دارند.

آهک‌پاشی گسترده، دفن و پوشاندن تمام زباله‌ها، احداث کانال‌های سنگی برای انتقال شیرابه، مقابله با زباله‌گردی، کاشت درختان در محوطه سایت و فنس‌کشی دور تا دور توسط شهرداری نیز موجب نشده است که از حجم نارضایتی ساکنان روستاهای اطراف کاسته و موضوع نیز مدیریت شود.

زادوولد سگ‌ها، مشکلی برای باغداران است

محمد بایرامی، یکی از باغداران منطقه نازلو  می‌گوید: بوی بسیار بد توانایی کار کردن در باغات و زمین‌ها را برای کشاورزان و باغداران با مشکل مواجه کرده است.

وی با بیان اینکه علاوه بر این شاهد هجوم گسترده سگ‌های ولگرد به باغات هستیم که در این مکان‌ها زادوولد می‌کنند و از سایت دفن زباله تغذیه و به طور تصاعدی افزایش پیدا کرده‌اند، می‌افزاید: حضور گسترده سگ‌های ولگرد علاوه بر احتمال انتقال بیماری‌ها از محل سایت به باغات شخصی، خود از لحاظ بهداشتی نیز درست نیست.

وی ادامه می‌دهد: ریزش شیرابه زباله‌های حمل شده از سطح شهر نیز یکی دیگر از معضلات مهم است، چرا که همواره جاده دسترسی به سایت نازلو آلوده است.

بوی بد، زندگی را مختل کرده است

علی آقازاده دهیار روستاهای پر و حصار بهرام‌خان در خصوص مشکلات ساکنان مناطق اطراف سایت دفن زباله نازلو می‌گوید: عمده مشکل ما وجود سایت زباله است که به معضل بزرگ منطقه تبدیل شده است.

وی می‌افزاید: به ویژه بعد از حوالی ساعت ۱۸ شاهد افزایش انتشار بوی بسیار نامطبوع از این سایت هستیم که کل زندگی ساکنان را مختل کرده است، به گونه‌ای که نمی‌توان از هوای آزاد استفاده کرد.

آقازاده با بیان اینکه نفوذ شیرآبه زباله‌ها به کانال آبیاری روستا، یکی دیگر از مشکلات بزرگی است که در این منطقه وجود دارد، ادامه می‌دهد: با این کانال باغات منطقه آبیاری می‌شود و نفوذ شیرآبه‌ها به آب‌های زیر زمینی و تهدید سلامتی ساکنان از جمله مواردی است که خواهان رسیدگی به آنها هستیم.

وعده‌هایی که تحقق نیافت

اکبر الچوبی، رئیس شورای اسلامی روستای نازلو نیزمی‌گوید: حدود یک‌ماه قبل انتشار بو شدت پیدا کرد که از سازمان مدیریت پسماند پیگیری کردیم و اعلام شد، در حال جابه‌جایی هستیم و موقتی است اما یک ماه گذشته است و مشکل ادامه دارد.

وی با بیان اینکه عمده بوی نامطبوع از سمت شیرآبه‌ها می‌آید و وعده‌های قبلی نیز تحقق پیدا نکرده است، می‌افزاید: استاندار آذربایجان‌غربی در سال ۱۴۰۱ به این سایت سفری داشت و وعده‌هایی داد که هیچ‌کدام تاکنون تحقق پیدا نکرده است.

وی با بیان اینکه استاندار گفته بود سایت از طریق اعتبارات ملی و استانی ساماندهی خواهد شد، ادامه می‌دهد: همه بر مشکلات مالی شهرداری واقف هستیم و این وظیفه نمایندگان است که به فکر جذب اعتبارات برای ساماندهی این سایت زباله باشند.

رئیس شورای اسلامی روستای نازلو با بیان اینکه چندین سال است که می‌گویند قرارگاه خاتم برای ساماندهی و بازیافت زباله‌ها خواهد آمد، تاکید می‌کند: این سایت باید ساماندهی شود، چرا که با سلامتی مردم در ارتباط بوده و باغات اهالی و دام‌های روستاییان در این منطقه قرار گرفته است.

وی می‌گوید: در اطراف سایت نیز انواع حیوانات ولگرد به صورت گله‌ای و در دسته‌های ۳۰۰- ۴۰۰ تایی وجود دارد که با فرا رسیدن زمستان به سمت مناطق مسکونی سرازیر می‌شود و اهالی را با مشکلات جدی مواجه می‌سازند، اما شهرداری ارومیه در راستای جمع‌آوری سگ‌های ولگرد به این منطقه کم‌لطفی می‌کند.

۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار لازم برای ساماندهی کامل سایت پسماند

هادی بصاری، رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه می‌گوید: در سایت پسماند نازلو روزانه حدوداً ۶۰۰ تن زباله شهری و ۲۰۰ تن زباله شهرهای اقماری و روستاها دفن می‌شود.

وی با بیان اینکه اصلی‌ترین راهکار برای مدیریت موضوع پسماند در ارومیه توجه به مبحث تفکیک از مبدا بوده تا میزان زباله را کاهش دهیم و در این راستا باید مردم ما را همراهی کنند، می‌افزاید: حدود ۷۵ درصد زباله تولید شده در ارومیه، تر و ۲۵ درصد خشک بوده که ۱۴ درصد آن زباله خشک با ارزش است.

بصاری ادامه می‌دهد: در راستای گسترش فرهنگ تفکیک از مبدا نرم‌افزار تام (تفکیک از مبدا) را رونمایی و هوشمندسازی در این حوزه را از ابتدای سال‌جاری پیگیری کرده‌ایم و مردم می‌توانند از آن در تلفن همراه خود استفاده کنند و در این اپلیکیشن جوایز و کیف پول‌هایی نیز برای مردم در نظر گرفته شده است.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه با بیان اینکه تعداد هفت غرفه در سطح شهر ارومیه آماده دریافت زباله‌های تفکیک شده شهروندان هستند، می‌گوید: انجام چهار پروژه را در سایت نازلو در دستور کار قرار داده‌ایم، احداث لاگون شیرآبه، ساماندهی بیوگاز، پوشش زباله و ساماندهی کانال‌های آب‌های سطحی از جمله پروژه‌های سازمان برای مدیریت سایت نازلو بوده که اسناد مناقصه آن آماده است و برای انتخاب پیمانکار اقدام کرده‌ایم و اگر پیمانکاری اعلام آمادگی نکند، قرارگاه خاتم ورود خواهد کرد.

بصاری با بیان اینکه اگر پیمانکار انتخاب شود، ظرف یک سال امکان انجام هر چهار پروژه وجود دارد، اضافه می‌کند: برای فاز اول پروژه پیش‌بینی هزینه‌کرد ۱۰۰ میلیارد تومانی را داریم و برای فازهای بعدی که شامل تصفیه شیرآبه می‌شود، مجموعاً تا ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

وی تصریح می‌کند: قبلاً ۱۱ حوضچه در سایت وجود داشت که هم‌اکنون به چهار حوضچه کاهش پیدا کرده است و پس از راه‌اندازی تصفیه شیرآبه‌ها، آب موجود برای مباحث زراعی محل دفن زباله استفاده خواهد شد.

بصاری با اشاره به تصویب طرح جامع مدیریت پسماند ادامه می‌دهد: از سال ۱۴۰۱ قرار بر این است که مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان از اعتبارات ملی در سه فاز ۳۳ میلیاردی برای مدیریت موضوعات مرتبط به سایت در اختیار شهرداری قرار گیرد اما باوجود تمام پیگیری‌ها این اعتبار دریافت نشده است که در صورت تخصیص می‌توان اقدامات بسیار خوبی را انجام داد.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه با بیان اینکه دور تا دور سایت دفن زباله فنس‌کشی شده است، می‌افزاید: شاهد تخریب و حتی سرقت فنس‌ها و ورود زباله‌گردهای غیرمجاز برای تفکیک غیرمجاز زباله در سایت نازلو هستیم و در این راستا افرادی شناسایی و به سیستم قضائی معرفی شدند که این اقدام کاهش تعداد آن‌ها را به دنبال داشته است.

بصاری با بیان اینکه اگر کارخانه‌های کمپوست یا خط پردازش را در سایت نازلو بتوانیم راه‌اندازی کنیم، می‌توانیم زباله‌ها را تفکیک و پردازش کنیم و از همان افراد دوره‌گرد نیز در خطوط پردازش کارخانه می‌توانیم استفاده کنیم، اضافه می‌کند: در خصوص دفن زباله‌ها و احتمال نفوذ شیرابه‌ها به آب‌های زیر زمینی نیز توجه شده است، خاک رس منطقه نفوذناپذیر بوده و اجازه آلودگی آب‌های زیرزمینی را نمی‌دهد و اگر غیر از این بود محیط زیست ورود می‌کرد.

وی تاکید می‌کند: هیچ‌گونه آتش زدن زباله در سایت پسماند نازلو را نداریم.

اراده‌ای برای ساماندهی سایت نازلو وجود ندارد

احد یوسفی، رئیس کمیسیون خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی شهر ارومیه  با بیان اینکه سایت دفن زباله نازلو تنها متعلق به شهر و شهرداری ارومیه نیست، بلکه پسماندهای بیش از ۶۰۰ روستای شهرستان نیز به این مکان منتقل می‌شود، می‌گوید: بعضاً سرریز زباله‌های شهرهای اقماری همچون قوشچی، نوشین‌شهر و سیلوانا نیز در مواقع نیاز به این مکان منتقل می‌شود.

یوسفی با بیان ضرورت ساماندهی این سایت زباله می‌افزاید: در موضوع ساماندهی قبل از آنکه مسئله پول مطرح باشد، موضوع اراده مطرح است و شاهدیم که اراده‌ای برای این امر وجود ندارد.

وی با بیان اینکه باید اراده‌ای وجود داشته باشد که بتوان برای پیگیری مشکلات به وزارت کشور، استانداری و سایر نهادها رفت، ادامه می‌دهد: ما زمینی به اندازه ۱۰۰ هکتار یعنی به اندازه یک شهر را آلوده کرده‌ایم که البته می‌توانست یک فرصت برایمان باشد و در زمان جانمایی در سال ۱۳۶۹ نیز با همین هدف این مکان انتخاب شد.

رئیس کمیسیون خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی شهر ارومیه اضافه می‌کند: اگر تاکنون نتوانسته‌ایم از این ظرفیت و طلای کثیف موجود بهره‌مند شویم و صنایع تبدیل بازیافت را راه‌اندازی کنیم، ضعف از خودمان است.

یوسفی با بیان اینکه این مکان باید امروز با عنوان شهرک بازیافت شناخته می‌شد نه اینکه امروز از وضعیت موجود گلایه‌مند می‌شدیم، می‌گوید: ظرفیت اشتغال‌زایی سایت نازلو همچون برخی سایت‌های دیگر در سایر استان‌هاست و باید طوری این محل مدیریت می‌شد که اهالی به آن تحت عنوان شهرک صنعتی نگاه کنند و جوانانشان در آن مشغول به کار شوند و در هنگام ایجاد این سایت زباله، این‌گونه قول‌ها و وعده‌ها به اهالی داده شده بود.

یوسفی تصریح می‌کند: در برخی استان‌ها شاهد اقدامات ارزشمندی هستیم که نه تنها محل دفن تهدید نیست، بلکه فرصت است و به عنوان جاذب اشتغال شناخته می‌شود.

وی با اشاره به فاصله سایت دفن زباله با مراکز مسکونی که بین دو و نیم تا سه کیلومتر است، تاکید می‌کند: برای ساماندهی سایت نازلو باید شاهد یک اراده استانی و ملی باشیم و کلیات موضوع با قراردادی بین شهرداری ارومیه و قرارگاه خاتم مورد توافق قرار گرفته است.

یوسفی یادآور شد: برآورد اولیه برای ساماندهی سایت نازلو اعم از ساماندهی لاگون شیرآبه، ایجاد تصفیه‌خانه و لندفیل‌های دفن بهداشتی با هدف جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از انتشار بوی بد ۴۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شده است که شهرداری به تنهایی قادر به تأمین این رقم نیست.

رئیس کمیسیون خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی شهر ارومیه با بیان غیرمنطقی بودن انتقال محل دفن زباله‌ها به مکان دیگری خاطرنشان می‌کند: اگر امروز اراده کنیم که حتی این سایت منتقل شود، نمی‌توانیم این محل را به همین شکل رها کرده و سراغ یک مکان جدید ۱۰۰ تا ۲۰۰ هکتاری برویم و آنجا را نیز آلوده و مشکل دیگری ایجاد کنیم.

یوسفی با بیان اینکه هر اتفاقی بیفتد، سایت فعلی باید ساماندهی و ایزوله شود، چرا که در غیر این صورت باید شاهد فاجعه زیست‌محیطی و انسانی باشیم، می‌گوید: بعد از ساماندهی سایت فعلی می‌توان با داشتن یک اراده قوی با مشارکت تمام نهادها و دستگاه‌های مرتبط و متولی به فکر جانمایی جدید و ایجاد شهرک‌های بازیافت افتاد.

آلودگی آب‌های زیرزمینی تأیید نمی‌شود

مختار خانی، معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در خصوص سایت نازلو می‌گوید: در سال ۱۳۶۹ محل دفن سابق پسماندهای شهر ارومیه در تپه‌های الله‌اکبر که امروز شهرک امیریه نامیده می‌شود، ظرفیتش تکمیل می‌شود.

وی می‌افزاید: آن زمان مسئولان وقت استان محل جدیدی را برای دفن زباله‌ها تعیین می‌کنند و بر اساس ضوابط آن زمان سایت نازلو که در روستای نازلو قرار دارد، برای این امر انتخاب می‌شود.

خانی تصریح می‌کند: بر اساس ضوابط محیط زیست در آن زمان، ضوابط انتخاب برای این مکان رعایت شده بود و حتی امروزه هم بر اساس ضوابط جدید شاهد رعایت ضوابط استقرار هستیم و مشکلی از این لحاظ وجود ندارد.

وی با بیان اینکه یک‌سری اعتراضات نسبت به این سایت وجود دارد، ادامه می‌دهد: محیط زیست بر اساس قانون ماده ۲۳ مدیریت پسماند ناظر بر امور بوده و تمام جزئیات در این اداره‌کل وجود دارد و در این راستا فراخوان برای تعیین محل جدید دادیم که دانشگاه ارومیه برنده شد و چند نقطه برای سایت جدید مشخص شد.

خانی با بیان اینکه در کارگروه‌های پسماند شهرستان و استان از پنج نقطه تعیین شده یک نقطه در جاده سرو ارومیه به عنوان محل اصلی و سایت نازلو به عنوان سایت دوم تعیین شد که با در نظر گرفتن تمام مباحث سیاسی، زیرساختی، اجتماعی و زیست محیطی مجدد نازلو انتخاب شد، می‌گوید: ما نمی‌توانیم در محل دیگری نقطه دیگری را بر اساس ماده ۱۸ قانون حفاظت از خاک آلوده کنیم.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی می‌افزاید: وضعیت جغرافیایی و توپوگرافی شهرستان ارومیه به صورتی بوده که سمت غرب کوه‌ها است که به سمت مرز قرار دارد و در سمت شرق نیز دریاچه ارومیه قرار گرفته است و در سایر نقاط نیز تراکم روستا و مراکز جمعیتی بالا است.

وی اضافه می‌کند: انتخاب نقطه جدید با این شرایط با مشکل مواجه است و حتی در ۷ سال گذشته هنوز نتوانسته‌ایم برای پسماندهای ویژه استان مکان دفن پیدا کنیم.

خانی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ طرح جامع پسماند ارومیه را در کارگروه‌های شهرستانی، استانی و ملی مصوب کرده و گزارش اثرات زیست‌محیطی را نیز اخذ کرده‌ایم، می‌گوید: خاک سایت نازلو به صورتی است که رسی است و اجازه نمی‌دهد شیرابه به آب‌های زیرزمینی نفوذ کند اما ایرادی که دارد، این است که نفوذ نمی‌کند و با تبخیر شیرابه‌ها شاهد انتشار بوی نامطبوع و انتقال توسط باد هستیم.

خانی در خصوص آلودگی آب‌های زیرزمینی و چاه‌های منطقه تصریح می‌کند: مرجع اعلام آلودگی منحصر به محیط زیست است و هیچ دستگاه دیگری نمی‌تواند در این خصوص اعلام نظر کند و قانونی نیست.

وی می‌افزاید: هر شش ماه یک‌بار اقدام به آزمایش آب‌های زیرزمینی منطقه می‌کنیم که تاکنون آلودگی خاصی مشاهده نشده است و فقط در چاه‌های آب شرب کارخانه‌های آجرپزی شاهد شوری آب هستیم.

خانی اضافه می‌کند: با جمع‌آوری حدود هفت تا هشت حوض جمع‌آوری شیرآبه هم‌اکنون دو محل برای این موضوع تعیین شده که خواستار ساماندهی و ایجاد تصفیه‌خانه هستیم و بهترین راهکار نیز این موضوع است.

وی با بیان اینکه ۲۵ درصد زباله شهر ارومیه زباله خشک است و مردم باید نسبت به تفکیک از مبدا اقدام کنند، می‌گوید: برای مدیریت مشکلات موجود نیازمند همراهی و مشارکت مردم هستیم و از طرفی شهرداری نیز باید صنایع تبدیلی را راه‌اندازی و از این راه حتی اشتغال‌زایی نیز کند.

خانی با اشاره به گاز متان منتشر شده از سوی این سایت زباله تاکید می‌کند: گاز متان گازی فرار بوده و برای سلامتی ضرری ندارد و در خصوص بوی بد منتشر شده و تبعاتش بر سلامتی انسان‌ها مرجع پاسخگویی محیط زیست نیست.

معاون اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان‌غربی در خصوص سگ‌های ولگرد سایت نازلو و ضرورت ساماندهی این موضوع نیز می‌گوید: بر اساس دستورالعمل کارگروه مدیریت پسماند سگ‌ها بیهوش و به محل نگهداری سگ‌های ولگرد شهرداری منتقل، عقیم‌سازی شده و رهاسازی می‌شوند.

 مشکل سایت دفن زباله نازلو گرچه از همان سال‌های ابتدایی کم و بیش وجود داشت اما از حدود یک دهه قبل این مشکل حاد شده و از همان زمان اعتراضات گسترده اهالی منطقه را شاهد بوده‌ایم، حضور پرشمار و چندین باره مسئولان نیز دوای این درد نبوده و تا زمانی که اراده همگانی و با مشارکت تمام دستگاه‌ها و تزریق اعتبارات ملی را شاهد نباشیم، این مشکل همچنان ادامه خواهد داشت.

مشکلی که شاید پس از انجام تحقیقات علمی و پژوهشی مشخص شود که بر سلامتی جسمی ساکنان تأثیر ندارد اما قطعاً اثرات روانی منفی بر آن‌ها داشته و این مهم‌ترین موضوعی است که باید به آن توجه کرد.