ارومیه با مسجد جامع جهانی می شود

مسجد جامع یکی از آثار کهن و تاریخی و در جوار بازار قدیمی این شهر قرار دارد و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر ارومیه محسوب می شود برخی از محققان معتقدند این بنا روزگاری یک آتشکده بوده و بعد از تسلط مسلمانان ویران شد و سپس در قرن هفتم هـجری قمری بر روی آن مسجدی بنا شد .

محراب این مسجد در تاریخ 676 هجری قمری ساخته شده و  به همراه سایر اجزاء بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راسته‌های آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است مسجد جامع ارومیه دارای آثاری از دوره‌های تاریخی مختلف است ولی زمان دقیق تجدید بنای این مسجد مشخص نیست.

به لطف بازسازی های این مسجد در دوره  های مختلف تاریخی می توان هنر معماری مربوط به هر دوره را در این مسجد مشاهده کرد که عمده ترین آنها در قسمت سرستون ها، گنبد و تزئینات و طاق های مسجد می باشد.

مسجد جامع؛ قلب تپنده ارومیه

باستان‌شناس و معاون گردشگری میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی این مسجد را یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مساجد در کشور می‌داند که قدمتش به چندین قرن می‌رسد و در برخی روایت‌های تاریخی حتی پیش از اسلام هم بناهایی در زیر این مسجد ساخته شده بود.
رضا حیدری ادامه می‌دهد: واقعیت این است مسجد جامع قلب تپنده و هسته مرکزی شهر ارومیه به شمار می‌رود و بازار تاریخی و بسیاری از محلات تاریخی در اطراف این مکان مذهبی شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه براساس مطالعات باستان‌شناسی لایه‌های زیر زمین این مسجد می‌تواند خیلی قدیمی‌تر از ساختارهایی باشد که امروز در سطح می‌بینیم و خود بنای تاریخی مربوط به دوره سلجوقیان است، تصریح می‌کند: یکی از زیباترین بخش‌های این مسجد محراب گچبری ایرانی است که از دوره ایلخانان مغول به جا مانده؛ محرابی که حدود ۵/۵ متر عرض و حدود ۸متر طول دارد و جنس آن از نوع گچ است.
باستان‌شناس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی خاطرنشان می‌کند: دردوران صفویه شبستان ۴۰ ستون در کنار این مجموعه ساخته شد؛ شبستانی که میزبان مردم شده و هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد و نمازگزاران در آن به عبادت می‌پردازند.وی با ذکر این نکته که مسجد جامع ارومیه در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی به ثبت ملی رسیده است، یادآور می‌شود: مسجد جامع ارومیه دارای چند درب بوده که یکی از این درب‌ها به طرف بازار بود که اخیراً با حضور وزیر سابق میراث فرهنگی و گردشگری باز شد تا بار دیگر بازاریان و کسبه نماز خود را در این مسجد کهن به جای آورند.

ثبت جهانی مسجد جامع یک فرصت بی‌نظیر برای جهانی شدن ارومیه است

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی گفت: ثبت جهانی مسجد جامع یک فرصت بی‌نظیر برای جهانی شدن ارومیه است.

مرتضی صفری در جلسه صحن علنی شورای اسلامی شهر ارومیه با اشاره به اینکه مسجد جامع ارومیه که سند هزار ساله هویت مسلمانی این شهر است در حال حاضر یک فرصتی تاریخی برای ثبت جهانی دارد، گفت: باید از این فرصت نهایت استفاده را کرد و مشکلات بر سر راه این اتفاق تاریخی برای شهر ارومیه را برطرف کرد، چرا که در جلسات قبلی مدیران حوزه علمیه آمادگی خود را برای تعامل مثبت اعلام کرده‌اند.

وی مهمترین چالش در این خصوص را زمان بسیار کم برای این توافقات و اجرایی کردن آن دانست و اظهار کرد: در چند روز آینده اولین گروه از ارزیابان وزارتخانه به استان سفر خواهند کرد. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی افزود: تاکنون دو فاز مرمتی در مسجد جامع ارومیه انجام داده‌ایم که در یک فاز ساماندهی اطراف مسجد جامع ارومیه انجام شده و در فاز دوم گنبدخانه مسجد جامع از بیرون و داخل   مرمت اساسی شده و در حال حاضر تزئینات مسجد در حال مرمت است و نیز پوشش چوبی الحاقی اطراف ستون‌ها برچیده شده و تمام اقدامات برای تکمیل حجرات آماده شده  پایان یافته است ودر دو فاز بیش‌از ۱۷ میلیارد تومان هزینه انجام شده‌ است.

صفری با تاکید بر ضرورت ساماندهی میدان امام ارومیه خاطرنشان کرد: بالای ۷۰ درصد ظرفیت اقامتی ارومیه در اطراف میدان ولایت فقیه و ۳۰۰ متری شعاع این میدان قرار دارد و هر گردشگر که به ارومیه سفر می‌کند در وهله اول با مناظر نازیبا و مشاغل کاذب این میدان مواجه می‌شود که شایسته ارومیه نیست و باید هر چه سریع‌تر برای این موضوع چاره‌اندیشی کنیم.

وی اظهار کرد: برای اجرای طرح میدان امام آماده تعامل و همکاری جدی با مدیریت شهری ارومیه هستیم. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه عدم معرفی ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری استان و نیز ضعف زیرساخت‌های گردشگری از جمله آسیب‌شناسی‌های ما در دو سال گذشته بوده،  که برای هر دو مورد چشم‌انداز و برنامه تعریف کرده‌ایم، تصریح کرد: متاسفانه تاکنون نسبت به ظرفیت حوزه گردشگری به‌عنوان یکی از پیشران‌های توسعه در استان توجه لازم نشده بود که البته توجه به این حوزه در سال‌های اخیر به شکل مناسبی افزایش پیدا کرده است.

صفری حفاظت از خانه‌ها و بناهای تاریخی ارومیه را یک رسالت همگانی دانست و گفت:  ما در حد وسع‌مان تمام تلاش‌مان را کرده‌ایم و احیا ومرمت مدرسه ۲۲ بهمن ،مدرسه هدایت، ساختمان صداو سیمای سابق، خانه انصاری، خانه گردشگری، قلعه بدلبو، موزه باستان‌شناسی و بناهای مختلف دیگر موید این نکته است و این اقدامات باعث شده فضای موزه‌ای استان به  ۲.۵ برابر افزایش پیدا کند و انتظار ما از شورای شهر ارومیه در این زمینه بیشتر از وضع موجود است.

وی با تاکید بر لزوم توجه مدیران شهری به موضوع احیای بافت تاریخی ارومیه تصریح کرد: مطالعه ویژه بافت تاریخی ارومیه در سطح کشور به‌عنوان اولین شهر در سطح کشور انجام شده که در آن ۱۱ هزار پلاک تاریخی موجود تعیین تکلیف شده‌اند و طبق این طرح قرار است معابر زیر ۴ متر به زیر ۷ درصد کاهش ‌یابد به گونه‌ای که امکان تردد دستگاه‌های خدمات‌رسان از جمله آتش‌نشانی و اورژانس در معابر بافت تاریخی فراهم شود که این مطالعه با همکاری تنگاتنگ استانداری، اداره‌کل راه وشهرسازی، شهرداری و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اتفاق افتاده است. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی ادامه داد: وجود ۱۸۳۵ اثر ثبت ملی و ۵ اثر ثبت جهانی ظرفیت گردشگری بزرگی برای آذربایجان غربی است.

ثبت مسجد جامع، ارومیه را در مسیر مقاصد گردشگری خارجی قرار می دهد

رئیس دانشکده معماری، شهرسازی و هنر دانشگاه ارومیه  نیز در این جلسه گفت: در افق ۱۰ ساله گردشگری ارومیه فرصتی برای جهانی شدن این شهر به اندازه ثبت جهانی مسجد جامع وجود ندارد و ثبت این مسجد ارومیه را در مسیر مقاصد گردشگری خارجی قرار خواهد داد.

مظفر عباس‌زاده،  با بیان اینکه امروزه به دلیل محدودیت در تعداد آثار ثبت جهانی در یونسکو، آثار تاریخی به صورت پرونده‌های چند مجموعه‌ای به ثبت می‌رسند، افزود: اگر مسجد جامع ارومیه در پرونده جهانی مساجد تاریخی ایران به ثبت نرسد دیگر این فرصت تکرار نخواهد شد.

وی اظهار کرد: با ثبت جهانی یک بنا، اسم آن در لیست مقاصد گردشگری جهان قرار داده شده و همین امر باعث می‌شود گردشگران به‌صورت موضعی از این مکان ها بازدید می‌کنند، برای مثال در حال حاضر به دلیل وجود قره کلیسا در شمال استان و تخت سلیمان تکاب در جنوب استان مسافران از مسیر ارومیه برای بازدید از این مقاصد عبور نمی‌کنند و تنها بازدید موضعی از این مکان‌ها دارند، اما ثبت جهانی مسجد جامع این سه ضلع گردشگری آذربایجان غربی را به یکدیگر مرتبط کرده و ارومیه نیز در مسیر مقاصد گردشگری جهانی قرار خواهد گرفت.

مشاور پروژه ثبت جهانی مسجد جامع ارومیه تصریح کرد: گنبدخانه مسجد جامع ارومیه قدمت ۸۰۰ سال و مسجد جامع نیز بیش از یک هزار سال داشته قدمت دارد، محراب مسجد جامع بزرگترین محراب گچ‌بری دنیا بوده و یکی از غنی‌ترین محراب‌ها بوده که برای این منظور جزو ۵ مسجد برتر کشور است.

عباس‌زاده گفت: از مسئولان شهری درخواست می‌شود تمام سعی خود را برای انتقال حوزه علمیه به کار گیرند با تامین زمین معوض و هزینه احداث به تحقق این امر کمک کنند  و این دانشکده نیز به نوبه خود حاضر است وظیفه طراحی و نظارت ساخت این مدرسه را به‌صورت رایگان برعهده بگیرد.

مسجد جامع با تمام زیبایی خود نمادی از فرهنگ کهن و اصیل  ایرانی بوده  که هم اکنون آماده جهانی شدن است.

ثبت جهانی مسجد جامع ارومیه تنها به معنای افزودن نام یک بنا به یک فهرست بین‌المللی نیست؛ بلکه نشانی از پاسداشت هویت، فرهنگ، و پیشینه مردمانی است که قرن‌ها در سایه این مسجد زیسته‌اند.