دیدار از كتیبه كانی اژدهای اشنویه، در سال اژدها

بهروز خان‌محمدی

این اثر که به نام‌های اژدها بولاغی، تازه بولاغ، عین‌الروم و چشمه منوا نیز شناخته می‌شود محوطه‌ای اورارتویی است که در ۵۴ کیلومتری جنوب ارومیه و کنار جاده ارومیه-اشنویه و در نزدیکی روستای عین‌الروم قرار گرفته و شامل تورفتگی صخره‌ای به شکل طاقچه و چشمه­ای است که از دل سنگ‌های پای طاقچه می جوشد و پس از عبور از زیر جاده به رود قاسملو می‌ریزد.

ساختار اورارتویی چشمه به ترتیبی بود که احتمالاً آب از وسط طاقچه به بیرون راه داشته و هنوز می‌توان فرسایش ناشی از جریان آب را در آن مشاهده کرد. بعدها محل خروج آب چشمه تغییر کرده است، احتمالاً آب پس از خروج از دهانه­ای که در وسط طاقچه داشته کانالیزه شده و به شکل فواره بیرون می­ریخته در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از ساختار مربوط به فواره باقی نمانده است.

این مکان نخستین بار توسط پروفسور دایسون رئیس هیئت باستان‌شناسی حسنلو کشف و در همان سال مورد بازدید پروفسور ولفرام کلایس قرار گرفته و در سال بعد اطلاعات مربوط به آن منتشر شد، در سال ۱۳۵۵ این اثر باستانی ضمن بررسی دره اشنویه مورد بازدید و بازخوانی پروفسور سالوینی هم قرار گرفت.

در بالای این چشمه طاقچه‌ای ایجاد شده که ۶۰/۲ متر ارتفاع و ۵/۱ متر حداکثر پهنا و عمقی متغییر از ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر در بالا تا ۸۰ سانتی‌متر در پایین دارد و دارای طاق قوس‌داری است.

نوشته‌های میخی در چهار نقطه مجزا از یکدیگر در طاقچه تکرار شده و شامل هفت سطر در بالاترین نقطه طاقچه و بلافاصله زیر قوس طاق، چهار سطر در نزدیکی کف طاقچه، هفت سطر در دیواره سمت راست و هفت سطر در دیواره سمت چپ طاقچه در ارتفاع ۹۵ سانتی‌متری از کف است، متن هر چهار بخش کاملاً مشابه بوده در رابطه با احداث چشمه آب توسط شاه مقتدر اورارتویی یعنی منوا است.

متن کتیبه چنین است:«به حول و عظمت خدای خالدی منوا فرزند ایشپوینی، پادشاه بزرگ، پادشاه قدرتمند، پادشاه سرزمین بیه و خداوندگار شهر توشپا است، منوا این تارمانیلس[ آب نما یا چشمه] را بنا نمود».

شروع سال ۱۴۰۳ که به نام سال اژدها معروف بوده و بی ارتباط با نام کتیبه نیست و ایام تعطیلات نوروزی بهترین فرصت برای گردشگران و ایران گردان را فراهم ساخته تا از این اثر ارزشمند تاریخی به عنوان یکی از مقاصد گردشگری و تاریخی استان و شهر اشنویه بازدید کنند و جرعه‌ای از آب این چشمه قدیمی و سه هزار ساله را بنوشند، نوش جان و گوارای وجود!